Het nieuws sloeg vorige maand in als een bom: de sterrenchef Peter Goossens stopt eind dit jaar met zijn restaurant Hof van Cleve en geeft de fakkel door aan souschef Floris Van Der Veken.
Er bestaan geen overheidscijfers over hoeveel ondernemers hun zaak overlaten, zegt Gerrit Budts van de zelfstandigenorganisatie UNIZO. Maar de markt van fusies en overnames zit in de lift. Het aantal overnames bij kleinere ondernemingen groeide met zo'n 20 procent in 2021, blijkt uit een studie van de Vlerick Business School.
'De komende 15 jaar komen nog veel stopzettingen en overnames op ons af', zegt Budts. Want volgens het RSVZ (Rijksinstituut voor de Sociale Verzekering der Zelfstandigen) waren in 2021 165.719 zelfstandigen in hoofdberoep ouder dan 55. 'Dat zijn er meer dan ooit.'
Als ondernemer begint u het best tijdig met een overnameproces. (denk vroeger aan later) 'Reken op vijf tot tien jaar', zegt Filip De Clercq, de oprichter van Fildor, dat familiebedrijven bijstaat bij een overdracht of een verkoop van de onderneming. Ook is hij de auteur van het onlangs verschenen boek ‘Je familiebedrijf overdragen. Praktijkverhalen en adviezen van een overnamebegeleider'. 'U moet objectief kunnen bekijken of u aan uw kind(eren) dan wel aan een externe partij verkoopt. Dat vraagt tijd.' 'Als een onderneming in de familie blijft, zou de waardering gemiddeld zo'n 70 procent bedragen van die bij een verkoop aan een externe overnemer', zegt De Clercq. 'Maar over overnamesommen wordt weinig gepubliceerd. Daarom is het zo moeilijk exacte informatie te vergaren. De uitdaging is een evenwicht te vinden tussen de maximaal haalbare prijs voor de verkoper en een bedrag dat de continuïteit van het bedrijf garandeert. Een te hoge overnameprijs kan het bedrijf vernietigen.'
Als er meerdere kinderen zijn, wordt de overdracht meestal nog anders in elkaar geknutseld. 'Het bedrijf is in wezen het familievermogen', zegt Bruno Vervisch, (Vervisch Overnamebegeleiding), die al ruim 20 jaar actief is in het begeleiden van verkoopprocessen van ondernemingen. 'Het is dan belangrijk dat de waardering marktconform gebeurt. Je doet er goed aan ze door een externe partij, of zelfs meerdere partijen, te laten bepalen. Werk op basis daarvan een globale regeling uit, anders spreek je over tikkende tijdbommen.'
De overdracht van familiaal vermogen vraagt ook kennis van het successierecht. Maar het proces is vooral emotioneel. 'Een overname draait om feiten en cijfers, gecombineerd met emoties'
Maar hoe begint u aan de waardering? 'Ik maak doorgaans een waardering volgens drie methodes: (1) de waarde van de substanties van het bedrijf, (2) het rendement, en (3) een vergelijkende methode met referenties', zegt De Clercq. 'Zie het als de waardering van een huis. Je kunt de waarde bepalen op basis van de gebruikte materialen en de grondwaarde, op basis van de huuropbrengsten of vergelijken met referentieverkopen in de buurt.'
.jpg)
De mix brengt u tot een mogelijke waarde, zegt hij. 'Het cijfer is niet zomaar te herleiden tot een vergelijking van de ebitda - de winst voor belastingen en afschrijvingen - met die van gelijkaardige bedrijven. Ook niet elk huis in een dorp heeft dezelfde prijs.'
Nochtans is de vermenigvuldiging van de ebitda met een sectorspecifiek cijfer een veel gebruikte formule. 'Die financiële parameter laat toe de operationele winstgevendheid van bedrijven in dezelfde sector te vergelijken',
Zie de waardering van een bedrijf als die van een huis. Ook niet elk huis in een dorp heeft dezelfde prijs.
Maar er is een maar. 'Zo moet je rekening houden met bedrijfsspecifieke investeringsbeslissingen en eenmalige kosten of opbrengsten om de bedrijfswinst te 'normaliseren'' 'Een mooie jaarrekening is eigenlijk altijd mooier, want de balans wordt geoptimaliseerd voor de belastingen, terwijl een slechte jaarrekening veelal slechter is, omdat men vaak zaken probeert te verbloemen.'
Lees verder na de video
Wilde verhalen
Enkel het aantoonbaar rendement wordt door een kandidaat-overnemer - en door de financierende bank - in rekening genomen voor het bepalen van de overnameprijs. Veel familiale ondernemers hebben door wilde verhalen niet altijd een realistisch beeld over de waarde van hun bedrijf, en schatten die meestal te hoog in, klinkt het bij de ervaren overnamebegeleiders.
Kan de waarde van het vastgoed, de voorraden en het machinepark nog becijferd worden, dan is dat al heel wat moeilijker met immateriële zaken zoals het merk. Wat is Hof van Cleve bijvoorbeeld waard zonder het ‘merk’ Peter Goossens? Hoe moet dat levenswerk met drie Michelinsterren en een score van 19,5 op 20 bij Gault&Millau becijferd worden?
Als de toekomstige winst moeilijk in te schatten valt, wordt soms een earn-outregeling toegepast. 'Dan wordt een deel van de koopprijs afhankelijk van de resultaten in de maanden tot jaren na de verkoop. Die formule werd naar verluidt ook bij de overdracht van Hof van Cleve gekozen.
Als de toekomstige winst moeilijk in te schatten valt, wordt soms een earn-outregeling toegepast. Die houdt rekening met de resultaten na de verkoop van het bedrijf.
'De verkoper heeft er dan belang bij dat zijn onderneming ook na de verkoop goed blijft draaien, terwijl het de koper deels een garantie en comfort biedt. Al hangt veel af van de precieze invulling. Ik adviseer altijd om niet meer dan 10 tot 15 procent van de overnameprijs via een earn-out te regelen' De looptijd ziet hij liever niet langer dan één jaar. 'Anders ontstaat vaak discussie vanwege de soms tegenstrijdige belangen.'
Het is een kwestie van evenwicht, treedt De Clercq bij. 'Bij de beste overdrachten die ik begeleidde, gedroegen de twee generaties zich als partners, niet als generaties. Een overnemer komt verder met respect voor de ervaring en knowhow van de verkoper, en de verkoper krijgt meer respect als hij de volgende generatie niet degradeert tot hulpje. Beiden moeten elkaars ambassadeur zijn.'
Boekenonderzoek
'Overschat ook het belang van het boekenonderzoek niet. Leg je daar te veel nadruk op, dan lijkt het op autorijden waarbij alleen de achteruitkijkspiegels gebruikt worden. Een overnamebegeleider waakt erover dat men zowel vooruit als achteruit kijkt',
Bron : Hoe bepaalt u de waarde van uw zaak? De Tijd - Netto 25 maart 2023
Lieven Desmet
